Xơ vữa động mạch là sự kết hợp tình trạng viêm và tổn thương ở lớp nội mạc mạch máu, các tiểu phân mỡ xấu (LDL) bị oxid hóa sẽ thấm nhập vào thành mạch, kích hoạt sự thâm nhập tế bào viêm và tăng sinh lớp cơ trơn tạo nên mảng xơ vữa.
Xơ vữa động mạch khiến mạch máu bị tắc nghẽn, có thể dẫn đến các hậu quả:
– Ở mạch máu não: Gây đột quỵ do xuất huyết não, tai biến mạch máu não (TBMMN), đôi khi có cơn thiếu máu não thoáng qua
– Ở tim: Gây thiếu máu cơ tim, dẫn đến suy tim, cơn đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim
– Ở mạch máu ngoại vi: Gây tắc mạch, hoại tử chi
– Ngoài ra, xơ vữa động mạch cũng góp phần gây rối loạn cương, loét chân. Một số biến chứng hiếm gặp hơn: phình động mạch chủ, tắc mạch mạc treo…
→ Hai biến chứng nguy hiểm nhất là bệnh mạch vành và tai biến mạch máu não.
1. Biến chứng tại não
Biến chứng có thể diễn ra từ từ, cũng có thể đột ngột gây hôn mê và liệt nửa người. Tai biến mạch máu não (TBMMN) xảy ra khi máu không được cung cấp đủ lên não, gây mất oxy và dinh dưỡng mô não. Trong vòng vài phút, các tế bào não sẽ bắt đầu chết. Vì vậy cần phát hiện sớm các triệu chứng của TBMMN.
Cần nhớ câu Slogan: “Chậm là não chết”
– CH (chi): Đột ngột yếu tay chân, cử động khó, có thể liệt ở 1 bên
– Â (âm nói): Đột ngột nói bị líu lưỡi, nói không rõ chữ, không diễn đạt được
– M (mặt, miệng): Có những biểu hiện bất thường như méo miệng, rối loạn thị lực
→ Khi có một trong những biểu hiện trên bạn cần gọi cấp cứu càng nhanh càng tốt.
2. Biến chứng tại tim
Tương tự cơ chế gấy biến chứng tại não, khi mạch máu tại tim bị tắc nghẽn gây ra thiếu máu cơ tim hoặc nguy hiểm hơn là cơn nhồi máu cơ tim (NMCT).
Triệu chứng cơn nhồi máu cơn tim:
– Đau thắt ngực: Là triệu chứng điển hình của cơn NMCT. Người bệnh cảm thấy giống như bị một vật nặng đè lên lồng ngực, gây cảm giác đau đớn và khó chịu ở ngực trái hoặc giữa ngực. Cơn đau thường kéo dài vài phút sau đó tự biến mất và quay trở lại. Không chỉ xuất hiện ở ngực, cơn đau do NMCT còn lan rộng sang vùng vai, cánh tay, lưng, cổ và hàm
– Mệt mỏi, chóng mặt, khó thở
– Các triệu chứng không đặc hiệu khác như lo lắng, vã mồ hôi, đau vùng thượng vị, buồn nôn
Lưu ý: Ở bệnh nhân ĐTĐ biến chứng tại tim có thể diễn biến âm thầm dẫn đến thiếu máu cơ tim thầm lặng, bệnh nhân không có triệu chứng đau thắt ngực điển hình mà cần phải khám kiểm tra.
3. Biến chứng ngoại vi, thường gặp ở hai chân
Bệnh mạch máu ngoại vi ở bệnh nhân ĐTĐ có thể gây hoại tử chi, nhất là khi bệnh nhân nghiện thuốc lá nặng. Hoại tử chi thường gặp ở các ngón chân, thường có tiếng thổi động mạch đùi và mất mạch ở chân. Ngón chân thâm đen, nếu không điều trị kịp thời có thể mất ngón chân (cắt cụt chi).
Bệnh nhân bị giảm lưu lượng máu đến chân, có thể đau bắp chân khi đi bộ một quãng đường, ngồi nghỉ bớt đau, sau đó đi một quãng đường tương tự thì đau trở lại.
TS.BS. Nguyễn Văn Vy Hậu
Giám đốc Trung tâm Nội tiết – Đái tháo đường FAMILY
