Với tính an toàn, hiệu quả điều trị đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu, đốt sóng cao tần (RFA) đã được sử dụng phổ biến để điều trị nhân giáp lành tính.Tuy nhiên không chỉ dừng lại ở đó, RFA cũng chứng minh được tính hiệu quả trong điều trị vi ung thư giáp thể nhú nguy cơ thấp
Cho đến thời điểm hiện tại, RFA đã được Trung tâm Nội tiết Đái tháo đường Family triển khai thường quy trong điều trị cho cả người bệnh có u giúp lành tính và vi ung thư giáp. Cùng tìm hiểu sâu hơn về những lợi ích và tính hiệu quả mà RFA mang lại
1. Thế nào là ung thư giáp thể nhú nguy cơ thấp?
1.1. Phân loại ung thư giáp
Ung thư tuyến giáp có 4 dạng chính:
– Ung thư biểu mô tuyến giáp thể nhú (papillary thyroid carcinoma – PTC)
– Ung thư giáp dạng nang (Follicular thyroid cancer – FTC)
– Ung thư giáp dạng tủy (Medullary thyroid cancer – MTC)
– Ung thư giáp dạng không biệt hóa (Anaplastic thyroid cancer – ATC).
Trong đó, ung thư biểu mô tuyến giáp thể nhú là dạng thường gặp nhất của ung thư tuyến giáp, chiếm 85% trường hợp. Ung thư giáp thể nhú có tiên lượng tốt với tỉ lệ sống trong 5 năm là 90%, nghĩa là chỉ 10% bệnh nhân ung thư tuyến giáp thể nhú sẽ bị tử vong sau 5 năm chẩn đoán.
Chi tiết hơn, tỉ lệ sống sau 5 năm của nhóm ung thư tuyến giáp thể nhú nếu được phát hiện và điều trị ở giai đoạn sớm là 100%, ở giai đoạn muộn là 75%, ở giai đoạn di căn hạch vùng là 99%.
1.2. Tiêu chuẩn chẩn đoán vi ung thư nhú tuyến giáp
Vi ung thư nhú tuyến giáp gặp khoảng 13,3% ở bệnh nhân có u giáp.
Vi ung thư nhú tuyến giáp có nguy cơ thấp được chẩn đoán dựa trên tiêu chuẩn hội giáp trạng Hoa Kỳ, bao gồm các tiêu chuẩn sau (ATA 2015):
– Không có di căn xa; kích thước nhỏ hơn hoặc bằng 10mm
– Không có xâm lấn bao giáp trên đại thể, nằm gọn trong nhu mô giáp
– Không có bằng chứng di căn hạch trên lâm sàng, xếp loại N0
– Không có tiến triển mô học
– Không có xâm lấn mạch máu
Việc phát hiện ngày càng nhiều các tổn thương vi ung thư nhú tuyến giáp song song với việc gia tăng các điều trị bằng phẫu thuật. Phẫu thuật cắt toàn bộ hoặc bán phần kết hợp dùng iod phóng xạ là những phương pháp được đưa ra để điều trị các trường ung thư biểu mô tuyến giáp thể biệt hoá. Nhưng các tác dụng phụ từ tia phóng xạ và các nguy cơ biến chứng của phẫu thuật có thể ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống người bệnh.
Do tần suất thường xuyên, chi phí lớn và các nguy cơ rủi ro của phẫu thuật cao nên các tổ chức bao gồm Hiệp hội giáp trạng Hoa Kỳ, Hiệp hội Tuyến giáp Châu Âu, Hiệp hội tim mạch và điện quang can thiệp đã khuyến cáo: nên theo dõi – giám sát tích cực (active surveillance – AS) và/hoặc dùng các phương pháp điều trị xâm lấn tối thiểu dưới hướng dẫn của siêu âm (MIT) là những phương pháp phù hợp để điều trị vi ung thư nhú tuyến giáp thay thế cho phương pháp phẫu thuật.
2. Đốt sóng cao tần điều trị ung thư giáp thể nhú nguy cơ thấp: các nghiên cứu và hướng dẫn lâm sàng
Đốt sóng cao tần (RFA) là một kỹ thuật không phẫu thuật, xâm lấn tối thiểu, sử dụng dòng điện từ trường xoay chiều tạo ra nhiệt ma sát để tiêu diệt các tế bào ung thư. Có một số nghiên cứu trên thế giới đã và đang ứng dụng RFA cho ung thư giáp các thể khác nhau. Các nghiên cứu này đã cho thấy việc ứng dụng RFA mang lại các kết quả điều trị tốt cho người bệnh.
2.1. Nghiên cứu của nhóm tác giả tại Thương Hải, Trung Quốc
– Tháng 6/2019, nhóm tác giả tại Thượng Hải, Trung Quốc công bố nghiên cứu về hiệu quả, an toàn và kết quả lâu dài của đốt sóng cao tần trên ung thư giáp nguyên phát nhỏ – PTMC (< 1cm).
– Nghiên cứu được thực hiện trên 37 bệnh nhân với 38 khối u được điều trị RFA với năng lượng thấp 20w từ tháng 11/2014 đến tháng 12/2017. Các bệnh nhân được theo dõi chức năng giáp, giảm thể tích u trước và sau 1, 3, 6, 12 tháng.
– Kết quả: tất cả khối u được điều trị hoàn toàn, không tai biến, không ảnh hưởng chức năng giáp. Sau 12 tháng, thể tích u giáp giảm 99,34%. Thời gian theo dõi trung bình 6 tháng (1-18 tháng), các khối u được đốt hoàn toàn, không có tái phát.
– Kết luận: đốt sóng cao tần với năng lượng thấp an toàn, hứa hẹn cho kết quả tốt trong điều trị vi ung thư giáp thể nhú.
2.2. Nghiên cứu phân tích tổng hợp trên tạp chí Clinical Thyroidology thuộc hội giáp trạng Hoa Kỳ
Hình ảnh minh hoạ kết quả đốt sóng cao tần cho vi ung thư giáp thể nhú (11mm) thuỳ phải tuyến giáp. A: hình ảnh cắt ngang vi ung thu nhú. B: đốt sóng cao tần với kim RF đi từ eo tuyến giáp. C: khối u giảm sau 3 tháng. D: khối u biến mất hoàn toàn (Marcy, et al. 2022)
– Gần đây nhất, nghiên cứu phân tích tổng hợp bao gồm các nghiên cứu với bệnh nhân được chẩn đoán vi ung thư giáp thể nhú nguy cơ thấp được điều trị bằng RFA được đăng tải trên Clinical Thyroidology (thuộc hội giáp trạng Hoa Kỳ).
– Các nghiên cứu diễn ra ở châu Á, bao gồm 11 nghiên cứu từ Trung Quốc và 4 từ Hàn Quốc. Có tổng số 1770 bệnh nhân được đưa vào phân tích tổng hợp. Thời gian theo dõi trung bình là 33 tháng (dao động từ 6–131 tháng).
– Kết quả:
+ 79% bệnh nhân mPTC trải qua RFA đã biến mất hoàn toàn ung thư trên siêu âm (KTC 95%, 65–94).
+ 1,2% bệnh nhân còn tồn tại mPTC được xác nhận bằng FNA hoặc mPTC mới phát hiện thêm.
+ Ung thư vẫn phát triển ở 26 bệnh nhân tức 1,5%
+ PTMC còn tồn tại ở tuyến giáp ở 7 khối u (0,4%).
+ PTMC mới được phát hiện ở 15 bệnh nhân (0,9%).
+ 04 bệnh nhân (0,2%) đã phát triển di căn hạch khi theo dõi.
+ Tất cả các mPTC còn sót lại đã được triệt tiêu bằng RFA bổ sung. Không có bệnh nhân nào phát triển di căn xa.
– Các biến chứng chính trong điều trị RFA (thay đổi giọng nói tạm thời và rối loạn nhịp tim tạm thời) xảy ra ở 0,17% bệnh nhân. Tất cả các biến chứng sẽ tự khỏi trong vòng 3 tháng sau khi điều trị.
– Kết luận của nghiên cứu: Nghiên cứu này ủng hộ rằng RFA là lựa chọn an toàn và hiệu quả để điều trị các mPTC có nguy cơ thấp. Với tỷ lệ biến chứng thấp và có thể kiểm soát được, thường hết trong vòng 3 tháng sau khi điều trị bằng RFA. Theo dõi lâu dài là cần thiết để xác định công dụng điều trị ung thư của RFA so với phẫu thuật và AS.
Năm 2021, Hiệp hội Tuyến giáp Châu Âu và Hiệp hội tim mạch và điện quang can thiệp đã ủy quyền đưa ra các hướng dẫn để áp dụng can thiệp ít xâm lấn (đốt sóng cao tần, laser, microwave) cho ung thư giáp thể nhú nguy cơ thấp.
Như vậy, đốt sóng cao tần đang trở thành một trong các lựa chọn điều trị cho bệnh nhân ung thư giáp đặc biệt là vi ung thư giáp thể nhú nguy cơ thấp. Trung tâm nội tiết – BV Gia Đình Đà Nẵng cũng đã và đang thực hiện phương pháp này điều trị bệnh nhân có u giáp lành tính và vi ung thư giáp thể nhú nguy cơ thấp.
ThS.BS. Nguyễn Văn Bằng
Trung tâm Nội tiết – Đái tháo đường Bệnh viện Đa khoa Gia Đình Đà Nẵng
Tài liệu tham khảo:
1. Alshathry AH, et al. The Prevalence of Thyroid Papillary Microcarcinoma in Patients With Benign Thyroid Fine Needle Aspiration. Cureus. 2020 Dec 1;12(12):e11820. doi: 10.7759/cureus.11820. PMID: 33274171; PMCID: PMC7707137.
2. Haugen BR, et al. 2015 American Thyroid Association Management Guidelines for Adult Patients with Thyroid Nodules and Differentiated Thyroid Cancer: The American Thyroid Association Guidelines Task Force on Thyroid Nodules and Differentiated Thyroid Cancer. Thyroid. 2016 Jan;26(1):1-133. doi: 10.1089/thy.2015.0020. PMID: 26462967; PMCID: PMC4739132.
3. Amanda J. Bastien et al. Ho.Radiofrequency Ablation for Thyroid Papillary Microcarcinoma.Clinical Thyroidology.May 2022.216-218.http://doi.org/10.1089/ct.2022;34.216-218ii
4. Ding, M., et al (2019). Clinical outcomes of ultrasound-guided radiofrequency ablation for the treatment of primary papillary thyroid microcarcinoma. Clinical Radiology.
5. Mauri G, et al: European Thyroid Association and Cardiovascular and Interventional Radiological Society of Europe 2021 Clinical Practice Guideline for the Use of Minimally Invasive Treatments in Malignant Thyroid Lesions. Eur Thyroid J 2021;10:185-197. doi: 10.1159/000516469
6. Marcy, et al. Opinion: leading position of ultrasound in decision algorithm for small papillary thyroid carcinoma. Insights Imaging 13, 101 (2022). https://doi.org/10.1186/s13244-022-01240-5
